Wat is socratisch coachen? - De kracht van socratische vragen!

Socratisch coachen is een methode gebaseerd op de eeuwenoude kunst van het vragen stellen volgens Socrates. In plaats van je eigen visie door te drukken, leer je om verdiepende (socratische) vragen te stellen. Een handige tool voor elke coach. Zo brengt een socratisch gesprek inzichten naar boven waarmee de ander zelf actie kan ondernemen.

Ontdek in dit artikel meer over:

• Wat is socratisch coachen
• Socratische houding als coach
• Socratische vragen
• Stappenplan voor een socratisch gesprek

Wat is socratisch coachen?

Socratisch coachen is een methode gebaseerd op RET (Rationeel-Emotieve-Therapie), oplossingsgerichte coaching technieken en socratische vragen. Wie anders dan Socrates leerde ons meer dan 2500 jaar geleden de kunst van het vragen stellen?

Socratische vragen stellen vertrekt vanuit twee primaire standpunten:

1. De visie aftoetsen op houdbaarheid
2. Vanuit onwetendheid, oprechte nieuwsgierigheid en verwondering

Vanuit deze houding help je anderen om te reflecteren, en hun visie in vraag te stellen. Het is namelijk niet de gebeurtenis die tot bepaalde gevoelens leidt, maar de betekenis die je daar zelf aan toekent.

Socratisch coachen wordt dan ook vaak toegepast voor mensen die vast lopen in diepgewortelde overtuigingen en zelfconcepten. Ze doen uitspraken zoals “Ik kan niet meer!” of “Het heeft toch geen zin, de cultuur verandert hier nooit.”

Socratische houding als coach

Er zijn veel overeenkomsten tussen de socratische houding, en de basishouding van een professionele coach. Bij socratisch coachen leg je de kracht bij de coachee. Zo zorg je niet voor afhankelijkheid, maar creëer je zelfwerkzaamheid.

Met behulp van socratische vragen in het gesprek leert de coachee:

• Zelf reflecteren, en zijn overtuigingen in vraag stellen
• Overtuigingen onderzoeken adhv de 5G’s: gebeurtenis, gevoel, gedrag, gedacht, gevolg
• Onderliggende overtuigingen herkennen en perceptie aanpassen

Het blijft natuurlijk wel essentieel om respectvol te confronteren, en er dus geen vijandelijke ondervraging van te maken. Daarvoor moet je alle assumpties loslaten en actief luisteren en doorvragen vanuit oprechte onwetendheid.

Socratische vragen

Socratische vragen zijn korte, kritische vragen die aan het denken zetten. Bij socratisch coachen gebruik je deze vragen om blokkerende overtuigingen naar boven te brengen. Vervolgens kan je de coachee in beweging brengen om de situatie zelf vanuit een ander perspectief waar te nemen.

Over het algemeen kan je socratische vragen opdelen in 3 categorieën:

1) Toetsende vragen

Ook bekend als onderzoekende vragen. Dit soort vragen zijn perfect om aan te voelen hoe sterk iemand zijn overtuiging in iets is? Gaat het hier om een diepgewortelde overtuiging, of herhaalt men gewoon wat men van anderen hoort?

• Is dat zo?
• En helpt dat?

Belangrijk hierbij is opnieuw om respectvol en zonder oordeel te confronteren. Naast houding en woordkeuze speelt ook de toon en mimiek hierin een rol.

2) Begrip verhelderende vragen

Deze vragen spelen een belangrijke rol in het socratische coaching gesprek. Je wil namelijk trachten om de coachee beter te begrijpen. Dat kan je alleen door vragen te stellen, en niet door zelf aannames te doen.

• Wie zegt dat?
• Wat maakt iemand moeilijk om mee te werken?

Velen lopen in de valkuil van er hun eigen interpretatie aan te geven, maar de definitie van ‘een moeilijke collega’ is voor iedereen heel uiteenlopend.

3) Hypothetische vragen

Ten slotte zijn er hypothetische vragen. Deze vragen helpen de coachee om een ander perspectief in te nemen. Simpelweg, door de waargenomen realiteit van de coachee even anders in te kaderen. Al snel komen nieuwe perspectieven naar boven die leiden tot meer inzicht.

• Stel dat…
• Wat als…
• Wat zou je zeggen moest…

Even belangrijk als het stellen van krachtige socratische vragen, is het actief luisteren en doorvragen op wat er gezegd wordt. Vermijd dus om een socratisch coaching gesprek te willen doorlopen met een checklist.

Stappenplan voor een socratisch coaching gesprek

De socratische dialoog of het socratisch gesprek is een tool voor diepgaande reflectie. Doordat de gesprekspartners hun oordeel uitstellen en actief naar elkaar luisteren kan je sneller tot de essentie komen. Je probeert niet om te overtuigen, maar om te begrijpen.

Socratisch coachen en socratische gesprekstechnieken helpen vooral om limiterende overtuigingen te identificeren en in vraag te stellen. Dat gebeurd vaak door tegenstrijdigheden aan het licht te brengen, waardoor de coachee makkelijker een nieuw denkpad kan inslaan.

Hieronder geven we een vereenvoudigd voorbeeld weer van een socratisch gesprek rond ‘Macht in organisaties’. Een boeiend thema, waar veel verschillende overtuigingen over bestaan.

1) Wat is macht?

Het socratisch gesprek vangt aan met een begrips-verhelderende vraag: Wat is macht? Een boeiend thema, waar veel verschillende overtuigingen over bestaan. Het doel is hier niet om jouw definitie op te dringen, of om allemaal tot één en dezelfde definitie te komen.

Wel wil je de ander beter begrijpen. Pas daarvoor de LSD-methode toe

• Luisteren: Luister en observeer wat de ander zegt, en hoe die spreekt. Wat merk je op?
• Samenvatten: Herhaal de kern standpunten van de ander en spiegel deze om te checken of je het goed begrijpt.
• Doorvragen: Stel meer vragen om je begrip te vergroten. Ga dieper in op verhalen of inzichten die de ander met jou deelt.

2) Is dat wel zo?

Eens je een goed beeld hebt verworven over hoe de ander over macht denkt kan je dit aftoetsen. Klopt wat de ander zegt over macht wel? Welke tegenstrijdigheden kan je aanhalen om dit te weerleggen?

Door opnieuw verhelderende vragen te stellen breng je de ander tot inzicht. Zo ziet hij bijvoorbeeld zelf in dat zijn definitie van macht niet waterdicht is. Dat is echter niet erg. Wat nu is er terug ruimte voor openheid en onwetendheid. Vanuit deze positie kan je de volgende stap nemen.

3) Wat betekent het dan wel?

Als de eerste definitie niet klopt, wat is dan wel de definitie van macht? Op dit punt kan je samen op kritische wijze de realiteit onderzoeken. Dat doe je zonder jouw eigen perceptie op te dringen. De kracht van het socratische coaching gesprek is dus dat de coachee, of je gesprekspartner, zelf tot dit inzicht komt!

Wil je graag meer leren over socratisch coachen? Ontdek de kunst van socratische vraagstelling en dialoog in onze gerennomeerde Masterclass Team Coaching!

Kortom, socratisch coachen biedt een unieke en krachtige methode om diepgaande zelfreflectie en persoonlijke groei te stimuleren. Door gebruik te maken van socratische vragen en een oprechte nieuwsgierige houding in het gesprek, kunnen coaches hun coachees helpen om overtuigingen kritisch te onderzoeken en nieuwe perspectieven te ontdekken.