Provocatief coachen: 5 stappen om iemand respectvol te confronteren

Respectvol confronteren en provocatief coachen zijn gesprekstechnieken die het beeld van de coachee verhelderen, uitdagen en herkaderen. Met andere woorden, je provoceert de coachee om hem bewust te maken, en zo zijn perceptie te verruimen. Hoe gebruik je confrontatie om de coachee bewust te maken van limiterende patronen? Ontdek alles wat je moet weten in dit artikel!

• Wat is respectvol confronteren?
• Provocatief coachen: 3 niveaus van confrontatie
• Hoe respectvol confronteren? Methoden & stappenplan?
• 3 tips voor respectvol confronteren
• Nadelen & valkuilen bij provocatief coachen

Wat is respectvol confronteren?

Respectvol confronteren is een effect. Het vertrekt vanuit de intentie om iemand anders bewust te maken over iets. Respectvol confronteren doe je dus niet met het idee van “Ik zal het hier eens gaan zeggen!”.

Iemand ‘onder zijn voeten’ geven helpt vaak niemand vooruit. Je gaat er namelijk vanuit dat de ander het bewust en met kwaad opzet doet. Meestal gebeurt het echter onbewust. Er is sprake van een onbewuste gewoonte of een patroon. Daarbovenop heeft de persoon in kwestie vaak geen idee over het gevolg van zijn gedrag.

Provocatief coachen: 3 niveaus van confrontatie

Respectvol confronteren is dus een vorm van feedback. Je wijst iemand op iets om zo het bewustzijn te vergroten, en verandering mogelijk te maken. Over het algemeen zijn er 3 niveaus van confrontatie:

1. Inhoudelijk/taak
2. Gedrag en effect
3. Attitude

Zonder confrontatie is ontwikkeling niet mogelijk. Daarom mag je er nooit vanuit gaan dat iemand bewust is van zijn of haar gedrag. Je kan namelijk slechts veranderen tot op je eigen bewustzijnsniveau.

Een anekdote over het belang van open dialoog binnen organisaties

In één van onze team coaching trajecten merkten we twee heel tegenstrijdige argumenten op. Enerzijds vertelde de manager van het team dat alles heel goed liep: “Het team is zeer zelfsturend en heeft dus weinig hulp nodig. Ze vragen alleen zijn hulp wanneer het echt niet meer kan!”

Anderzijds waren de medewerkers van het team iets minder tevreden over deze aanpak. “Onze manager wil niet luisteren, het interesseert hem gewoon niet.” Enkele vragen later werd het al snel duidelijk dat het team hun manager nog nooit geconfronteerd had met deze feiten.

Vaak wordt confrontatie uit de weg gegaan. Of, het gebeurt niet op respectvolle wijze. Toen dat bij dit team uiteindelijk toch gebeurde was het even schrikken voor de manager. Hij wist oprecht niet dat er een probleem was in de communicatie van het team. Beide partijen gingen er dus van uit te weten hoe de anderen denken en voelen.

Hoe respectvol confronteren?

Provocatief coachen draagt dus bij aan bewustzijnsverruiming van de coachee. Maar hoe kan je iemand respectvol confronteren zodat ze niet in een vecht-of-vlucht reactie schieten?

Respectvol confronteren stappenplan

1) Benoem de intentie

Begin het gesprek, of jouw feedback met het benoemen van jouw intentie. Waarom heb je dit gesprek? Wat is jouw achterliggende motivatie? Bijvoorbeeld:

“Ik zou graag even een gesprek hebben omdat ik denk dat we onze samenwerking kunnen verbeteren.”

2) Omschrijf concrete feiten

Spreek altijd over concreet gedrag, uitspraken en gebeurtenissen. Benoem wat er gebeurde, en het effect daarvan. Spreek altijd vanuit je persoonlijke ervaring. Zo gebruik je bijvoorbeeld nooit: “Ik heb horen zeggen dat…”

3) Stel een reflectievraag

Met de reflectievraag geef je de coachee de kans om te reflecteren op zijn gedrag, en jouw feedback of ‘respectvol confronteren’. Wat dacht of voelde de coachee tijdens dit moment? Gaat het over een bewuste actie, of een onproductieve gewoonte?

“In welke mate ben je hiervan bewust? Wat herken je wel/niet?”

4) Gebruik de kracht van stilte

Laat het even bezinken. Mensen schieten snel in een automatische reactie. We voelen ons betrapt, of aangevallen. Daarom is het belangrijk dat je als coach jouw positieve intentie uitstraalt en duidelijk maakt dat je geen oordelen velt.

5) Vraag naar de gewenste shift!

Hoe zal de coachee hieraan werken in de toekomst? Welke alternatieve opties zijn er? Wat voor hulpmiddelen kan hij inschakelen? Aangezien het eenvoudiger is om iets aan te leren dan afleren, helpt het om een onproductieve gewoonte te vervangen voor een nieuwe gezondere gewoonte.

Provocatief coachen: 5 methoden

Provocatief coachen creëert nieuwe perspectieven, daagt wereldbeelden uit en doorbreekt limiterende denkkaders. Hoe kan je op respectvolle wijze iemand provoceren zodat deze zelf tot nieuwe inzichten komt?

1. Concretiseren

Durf gedachten, stellingen en gedrag in vraag stellen en concreet maken. Zo help je de coachee om dieper na te denken en limiterende overtuigingen te overwinnen. Wanneer je coachee bijvoorbeeld een veralgemening gebruikt kan je deze uitdagen door verder te vragen.

Anderzijds kan je ook de stellingen zelf in vraag stellen. Dat kan helpen om de perceptie van de coachee te verruimen. Zo kan je bijvoorbeeld negatieve overtuigingen in het zelfbeeld van de coachee achterhalen en ombuigen naar superkrachten!

Coachee: “People pleasing is een slechte eigenschap van mij.”
Coach: “Waarom moet people pleasing persé een slechte eigenschap zijn?”
Coachee: “Ze zeggen dat toch?”
Coach: “Wie zegt dat?”

2. Spiegelen

Deze techniek is een vorm van respectvol confronteren waarbij je bepaald gedrag of tegenstrijdigheden spiegelt aan de coachee. Je vraagt hierbij om te reflecteren over hun eigen denken, voelen en doen. Je creëert dus een vorm van bewustwording.

Anderzijds kan je ook parallelle processen spiegelen. Hier gebruik je gelijkenissen tussen “hier en nu” in het coachingsgesprek en een incident “daar en dan”.

3. Uitvergroten of minimaliseren

Deze methode kan de juiste motivatie bieden om ergens door te zetten, of om een slechte gewoonte af te leren. Enerzijds kan je bepaald gedrag of gedachten uitvergroten om de mogelijke effecten voor de coachee te verduidelijken.

Anderzijds kan je de coachee uitdagen door belangrijke waarden te minimaliseren, en zo diepere inzichten te ontdekken.

4. Doorvragen voorbij de evidentie

Provocatief coachen wordt meestal ingezet om bepaalde vooronderstellingen van de coachee te verhelderen en herkaderen. Wanneer iemand bijvoorbeeld uitspraken doet zoals “niemand begrijpt mij toch” of “er is niets speciaal aan wat ik doe” kan je afleiden dat er enkele limiterende overtuigingen zitten.

Toch kan je dit pas achterhalen door vragen te stellen voorbij de evidentie. Bijvoorbeeld: “Als wat jij doet zo vanzelfsprekend is, waarom doen niet meer mensen het dan?" Soms is de vraag op zich voldoende om de coachee bewust te maken over zijn denkkaders, en zo ook zijn perceptie te verruimen!

5. Herkaderen

Ten slotte kan je bepaalde overtuigingen en denkkaders herkaderen. Hier biedt je een nieuw perspectief die het leven van de coachee makkelijker maakt. Bijvoorbeeld door een negatieve overtuiging om te buigen naar een ondersteunend geloof.

Respectvol confronteren en provocatief coachen

Respectvol confronteren is spiegelen wat er is, en wat je voelt of ervaart. Het gaat over concrete feiten en gevolgen. Je wil iemand bewust maken over iets waar hij momenteel onbewust over is. Pas daarna kan je bepaalde drijfveren of ondersteunende gedachten voor dit gedrag uitdagen.

Provocatief coachen daarentegen is meer een hypothetische spiegel voorhouden. Je daagt het beeld van de coachee uit op een speelse en tegelijk warme manier. Dat doe je door bepaalde stellingen te overdrijven, uitvergroten of uit te dagen.

Beide methoden gaan dus hand-in-hand. Wanneer je het beeld van de coachee bijvoorbeeld te hard uitdaagt zal hij afhaken. Maar ook wanneer je te meegaand bent zal de coachee niet veranderen. Het is een kwestie van de juiste balans vinden tussen confrontatie of uitdaging, en de interne motivatie en bewustwording van de coachee.

3 tips voor respectvol confronteren

Respectvol confronteren draait vooral rond vertrouwen. Je wil niemand persoonlijk aanvallen of veroordelen. Daarom is het belangrijk om deze 3 tips te onthouden:

1. Begin met een positieve intentie. – Respectvol confronteren is iemand bewust maken over iets zodat ze eruit kunnen leren in de toekomst. Je doet het om de ander te helpen, en dus niet met eigen belang.
2. Spreek vanuit een ik-boodschap. – Je praat niet over de ervaring van anderen of wat je hebt horen zeggen. Oprechte confrontatie vertrekt vanuit jouw persoonlijke ervaring. Benoem de concrete feiten en gevoelens.
3. Je vertrekt vanuit gelijkwaardigheid. – Jij en jouw coachee zijn alletwee menselijk, en hebben elk hun eigen sterktes en zwaktes. Jouw coachee is gewoon op weg in zijn leerproces, net zoals jij. Ga er dus niet vanuit dat je het beter weet.

Nadelen & valkuilen bij provocatief coachen

Ten slotte zijn er ook enkele blinde vlekken of nadelen aan provocatief coachen. Je wil het namelijk niet overmatig gebruik. Anders heb je kans op een averechts effect. Wees daarom alert voor deze valkuilen tijdens het gesprek:

1. Provoceren met de verkeerde intentie. – Wanneer je iemand confronteert met een verborgen agenda. Bijvoorbeeld wanneer je iemand wil verwijten of er zelf beter uit wil komen.
2. Geen rekening houden met de kwetsbaarheid van de coachee. – Let op dat je coachees niet in een bepaalde richting duwt zonder dat ze het zelf willen of beseffen. Provocatief coachen helpt om beelden uit te dagen, maar de inzichten moeten nog steeds van de coachee zelf komen.
3. Te ver gaan. – Soms daag je de coachee teveel uit waardoor deze in een vecht-vlucht of bevries reactie schiet. De balans ligt echter bij iedereen anders. Het is dus kwestie van ervaring en intuïtie!

Kortom, je kan respectvol confronteren en provocatief coachen inschakelen om iemand bewust te maken van limiterende patronen. Door bepaalde gewoontes en denkkaders te spiegelen, in vraag te stellen of uit te vergroten help je de coachee reflecteren en tot nieuwe inzichten komen. Wil je graag meer leren over gespreksvoering op de werkvloer? Ontdek vrijblijvend meer over ons opleidingsaanbod!