De 6 logische niveaus van Bateson & Dilts
De piramide van Bateson en Dilts onderscheidt 6 logische niveaus. Deze worden vaak gebruikt als reflectiemodel in coaching. Hier gebruikt de coach vragen en oefeningen die de coachee helpen om te denken, leren en veranderen op elk niveau.
Hoe werken de logische niveaus van Dilts? Ontdek een praktische gids met tools zoals 30+ bijhorende vragen en oefeningen voor elk niveau!
- De piramide van Bateson
- Logische niveaus van Bateson & Dilts als coaching- en reflectiemodel
- De 6 logische niveaus
De Piramide van Bateson
De piramide van Bateson & Dilts onderscheidt 6 logische niveaus van denken, leren en veranderen. Ook zijn de logische niveaus hiërarchisch, dat wil zeggen dat:
- De lagere niveaus dus invloed hebben op de hogere niveaus
- Verandering op een hoger niveau zorgt ook automatisch voor verandering op lager niveau
- Het probleem wordt meestal vastgesteld op de lagere, en dus zichtbare niveaus
- Onderaan de piramide van Bateson zijn de zaken meer concreet, terwijl de top abstracter blijft
Het model van Bateson heeft verschillende doeleinden. Eerst en vooral vergroot het persoonlijk bewustzijn. Daarnaast is het voor coaches een handig reflectiemodel om verandering bespreekbaar te maken.
Meestal wordt het probleem vastgesteld op een lager niveau. Bijvoorbeeld: je hebt last van uitstelgedrag op kantoor. Ligt het probleem niet bij jouw omgeving of competenties ga dan hoger in de piramide. Ten slotte stel je de eigenlijke belemmering vast op een hoger niveau. Je merkt bijvoorbeeld dat het uitstelgedrag voortkomt uit limiterende overtuigingen.
Logische niveaus van Bateson & Dilts als coaching- en reflectiemodel
De logische niveaus van Bateson faciliteren denken, leren en veranderen. In coaching kan je de piramide van Bateson inschakelen als reflectiemodel door middel van de juiste vragen en oefeningen . De coachee creëert hier een beeld van de gewenste situatie en vergelijkt dit met de huidige realiteit van zijn logische niveaus. Het doel is om harmonie te creëren tussen jouw eigen waarden, identiteit en acties.
Te vaak identificeren mensen zichzelf met hun overtuigingen, vaardigheden, omgeving,… Dit zijn echter factoren die we voor een stuk zelf in de hand hebben. Daarbij draagt elk van deze onderste niveaus bij aan de bovenstaande niveaus. Wanneer je handelt in strijd met je eigen waarden spreken we over cognitieve dissonantie.
Leiderschap begint bij jezelf. Ga van Management by fear naar Heart Centered Leadership!
De 6 logische niveaus
Er zijn 6 logische niveaus in de piramide van Bateson. Op elk niveau kan je het reflectiemodel toepassen op jezelf. Daarbij kan je in combinatie met de juiste coach vragen en oefeningen leer je jezelf begrijpen en heruitvinden om jouw doelen te ondersteunen.
- Omgeving & resultaten
- Gedrag & acties
- Competenties & vaardigheden
- Overtuigingen & waarden
- Identiteit & persoonlijkheid
- Missie & zingeving
1) Omgeving en resultaten
Onderaan de piramide van Bateson is onze omgeving en context. In andere woorden WIE, WAAR en WANNEER? Het doel is hier om patronen en verbanden te onderzoeken tussen jouw gedrag en omgeving.
Een bekrachtigende omgeving kan je enorm ondersteunen bij denken, leren en veranderen.
Coach vragen
- Waar ben je het meest/minst gelukkig?
- Wanneer iets goed of mis gaat, waar, wanneer en met wie gebeurt dit?
- Waar reageer je negatief op? Waar reageer je positief op?
- Welke resultaten wil je bereiken? Wat houdt je tegen in jouw huidige omgeving?
Coaching oefeningen
Omring jezelf met mensen naar wie je op kijkt. Al snel ontdek je de kracht en impact van mentors, communities en gelijkgestemden op jouw gedrag, overtuigingen en zelfvertrouwen!
2) Gedrag en acties
WAT DOE IK? Jouw acties in het nu bepalen jouw realiteit in de toekomst. Daarom is gedrag vaak één van de meest zichtbare factoren in de logische niveaus van Bateson.
Vaak beweren mensen bepaalde waarden hoog uit te dragen, maar in de realiteit handelen ze niet naar hun eigen visie. Gedrag in strijd met jouw hogere niveaus kan soms zelf-saboterend werken en zorgen voor uitstel, vertraging of verlies van motivatie.
Coach vragen
- Ondersteunt dit gedrag jouw doelen?
- Haal je voldoening uit dit gedrag?
- Komen jouw acties overeen met jouw identiteit of wie je wil zijn?
- Welk gedrag ondersteunt wel al jouw doelen? Hoe kan je hieruit leren?
Coaching oefeningen
Hou een logboek of dagboek bij waarin je al jouw acties per dag bijhoudt. Vervolgens kan je nagaan welke acties jouw doelen ondersteunen en welke niet. Acties zoals ontspanning kunnen ook onrechtstreeks bijdragen aan jouw doelen. De boog kan immers niet altijd gespannen staan!
Het is belangrijker om de gewoontes bloot te leggen die onbewust en ongewild je huidige realiteit mee in stand houden. Zo kan je werken aan een vernieuwde en betere manier die zowel jouw doelen ondersteunt als jouw geluk!
3) Competenties en vaardigheden
WAT KAN IK? Gewoon doen is niet altijd even rechtlijnig. In bepaalde gevallen kan je bijvoorbeeld voordeel halen uit het verder ontwikkelen of aanleren van nieuwe competenties. Vervolgens helpt het reflectiemodel van Bateson je inzicht verwerven in welke vaardigheden je kan maximaliseren, en waar verdere ontwikkeling nodig is.
Coach vragen
- Wat kan ik al? Wat kan ik nog niet?
- Wie of wat kan mij helpen bij het ontwikkelen van de gewenste competenties?
- Wat zijn mijn talenten/sterktes?
- Wat zijn mijn valkuilen/werkpunten?
Coaching oefeningen
Doe een SWOT-analyse over jouw eigen vaardigheden binnen de context van jouw doelen. Ga vervolgens op zoek naar hulpmiddelen of personen die je kunnen helpen bij het ontwikkelen van deze vaardigheid.
4) Overtuigingen en waarden
WAAR GELOOF IK IN? Overtuigingen zijn een belangrijk onderdeel in ons zijn. Ze komen vaak voort uit eerdere ervaringen. Op basis van deze ervaringen vormen we een wereldbeeld en besluiten we om in bepaalde dingen te geloven.
Deze overtuigingen komen altijd van een lager niveau. Wanneer je bijvoorbeeld een nieuwe vaardigheid aanleert kan je beter werk leveren en uiteindelijk betere resultaten behalen. Dit beïnvloedt op zijn beurt dan weer jouw zelfvertrouwen enzovoort! Vervolgens bepaal je jouw waarden, of wat je het meest belangrijk vindt, op basis van waarin je gelooft.
Coach vragen
- Waar geloof je in?
- Wat zijn jouw belangrijkste waarden?
- Welke overtuigingen houden momenteel jouw doelen tegen?
- Welke mindset heb je nodig om jouw doel te bereiken?
Coaching oefeningen
Overtuigingen kunnen zowel BEKRACHTIGEND als BELEMMEREND werken. Lijst al jouw limiterende overtuigingen op en vraag jezelf of deze gegrond zijn in de realiteit. Verplaats of vervang ze vervolgens door bekrachtigende overtuigingen.
Bijvoorbeeld:
Limiterende overtuiging: “Ik kan dit niet, het zal me nooit lukken.”
Bekrachtigende overtuiging: “Ik kan dit nog niet, maar niemand is even gemotiveerd als ik om het te leren!”
De tweede overtuiging dient jouw doelen en zorgt algemeen voor meer optimisme, zelfvertrouwen en geluk.
5) Identiteit en persoonlijkheid
WIE BEN IK? Jouw identiteit bepaalt jouw persoonlijkheid en attitude. Dus ook hoe je overkomt bij andere mensen. Vaak vormen we doorheen onze omgeving en ervaringen onbewust een unieke identiteit. Door actief te focussen op de manier waarop we iets doen kunnen we een enorme impact maken.
Dit is opnieuw een resultaat van zowel de onderliggende als bovenliggende niveaus van Bateson.
Coach vragen
- Wat geeft jou energie?
- Hoe wil ik zijn?
- Als je door het leven kon gaan zonder angsten of limieten, wat zou je dan anders doen?
- Hoe was je als kind? Wat deed je graag?
- Wie zijn mijn rolmodellen?
- Hoe is mijn zelfbeeld? Wat zou dit verbeteren?
- Hoe zouden jouw beste vrienden jou omschrijven?
- Wat wil je dat mensen over jou zeggen?
Coaching oefeningen
Maak jouw eigen metaforische superheld. Beeld je vervolgens in hoe de ideale, vernieuwde versie van jezelf eruit ziet. Wat zijn jouw superkrachten? Voor welke waarden kom jij op? Hoe verschilt dit met de realiteit?
6) Missie en zingeving
Ten slotte is er de WAAROM vraag. Wat zijn jouw drijfveren en motivaties? Welke zingeving drijft jouw acties, overtuingen, impact,… Ons verbonden voelen aan een doel dat groter is dan onszelf zorgt voor meer vervulling en geluk.
Coach vragen
- Waarom doe je wat je doet? Waaruit haal je zingeving en voldoening?
- Wat wil je bereiken dat groter is dan jezelf?
- Welke roeping heb je? Waar voel je verbinding mee?
- Welke impact wil je nalaten?
- Hoe kan jij het verschil maken voor iemand anders?
- Welke unieke talenten heb jij die een groter doel kunnen steunen?
- Is er een gemeenschappelijke factor in alles wat je doet?
Coaching oefeningen
Ontwikkel jouw persoonlijke missie statement in 1 à 2 zinnen: Wat wil je doen? Voor wie? Hoe of op welke manier? Welke impact wil je hiermee maken?
Bijvoorbeeld:
“Wij willen de collectieve shift! van “ik” naar “wij” versnellen door mensen, teams en organisaties via coaching te bekrachtigen en zo hun volste potentieel te laten ontwikkelen.”
Download nu de ‘6 Logische Niveaus Playbook’ met bijhorende coachingsvragen & oefeningen!
