Jef Cumps over Sociocratie 3.0: zelfsturing en consent in organisaties

Jef Cumps is een expert in Sociocratie 3.0 en auteur van het gelijknamige boek. Hij begeleidt organisaties bij het vinden van een balans tussen resultaten behalen en het bevorderen van zelfsturing en menselijke waarden. Op 10 oktober geeft Jef een exclusieve sessie voor de Shift & Grow community over het verdelen van macht en het verbeteren van besluitvormingsprocessen binnen organisaties.

Bij Shift & Grow draait alles om het verbinden van professionele coaches en leiders die willen groeien, zichzelf uitdagen en nieuwe manieren van samenwerken ontdekken. In dit interview vertelt Jef over zijn werk, zijn missie, en hoe Sociocratie 3.0 organisaties helpt om zelfsturing te omarmen.

1. Wie is Jef Cumps?
2. Hoe ben je in de wereld van coaching beland?
3. Wat kunnen we verwachten van jouw Shift & Discover sessie?
4. Wat houdt Sociocratie 3.0 precies in?
5. Waarom is zelfsturing zo belangrijk?
6. Hoe limiteren organisaties (onbewust) zelfsturing?
7. Wat is het verschil tussen sociocratie en democratie?
8. Wat betekent consent in het kader van sociocratie?
9. Welke rol spelen leiders in sociocratisch organiseren?
10. Hoe breng jij jouw missie tot leven?
11. Wat betekent zelfsturing voor jou?
12. Welke boodschap geef je graag nog mee aan onze lezers?

Wie is Jef Cumps?

“Ik ben Jef Cumps. Ik woon in Oud-Turnhout samen met mijn vrouw Karen en ben trotse vader van twee kinderen. Professioneel noem ik mezelf een inspirator en trainer. Dat zijn de twee skills waar ik het meest op focus. Ik werk met organisaties die streven naar een betere balans tussen mens en resultaat. Organisaties bestaan om doelen te verwezenlijken en impact te maken op de wereld, en hopelijk is dat een positieve bijdrage. Daatnaast geloof ik sterk dat organisaties moeten inzetten op het faciliteren van een voedende werkplek, waar mensen zich veilig voelen en kunnen groeien."

Jef helpt bedrijven om zelfsturing en leiderschap te omarmen. “Zelfsturing zie ik als een essentieel middel om mensen hun volledige potentieel te laten benutten binnen een bedrijf.”

Hoe ben je in de wereld van coaching terecht gekomen?

"Eigenlijk ben ik er een beetje toevallig ingerold. Ik heb een achtergrond als ingenieur en werkte destijds in een zelfsturend team. Pas later besefte ik hoe bijzonder dat eigenlijk was. Vooral toen ik in grotere, meer traditionele bedrijven terechtkwam. Daar zag ik hoe organisaties vaak belemmerend werken voor hun werknemers. Het is toen beetje bij beetje mijn missie geworden om die principes van zelfsturing en mensgerichte bedrijfsvoering verder uit te dragen."

Wat kunnen we verwachten van jouw Shift & Discover?

"We gaan aan de slag met enkele kernprincipes en technieken van Sociocratie 3.0. Het mooie aan Sociocratie 3.0 is dat het zowel de menselijke kant als de structurele kant in balans houdt. Zo heb je enerzijds organisaties de te veel focussen op resultaten, maar anderzijds ook organisaties de te veel blijven hangen in het menselijke.

Een belangrijk aspect om sneller tot deze balans te komen is consent-gebaseerde besluitvorming. We gaan het hebben over hoe je samen besluiten neemt op een manier die ruimte laat voor alle stemmen zonder vast te lopen in eindeloos overleg. Mensen gaan heel concrete technieken mee naar huis nemen om deze manier van besluitvorming in hun eigen teams toe te passen."

Wil jij er ook graag bij zijn? Sluit live aan tijdens het event of herbekijk het in onze coaching bibliotheek! (enkel voor Shift & Grow leden)

Wat houdt Sociocratie 3.0 precies in?

"Sociocratie 3.0 combineert eigenlijk twee belangrijke concepten: het klassieke idee van sociocratie, dat al sinds de jaren '70 bestaat, en het agile gedachtegoed, dat vooral vanuit de software-industrie is komen overwaaien. Waar het in de kern om gaat, is het creëren van gelijkwaardigheid in besluitvorming en autonomie binnen organisaties.

We nemen samen beslissingen en gebruiken daarbij korte feedbackloops om wendbaarheid te bevorderen. Dat maakt organisaties niet alleen menselijker, maar ook flexibeler en beter in staat om snel te leren en zich aan te passen."

Waarom is zelfsturing zo belangrijk?

"Het is eigenlijk heel simpel: wij zijn van nature zelfsturend. We kunnen zelf beslissingen nemen, samenwerken met anderen, en bepalen wat belangrijk is. Kijk maar naar ons persoonlijke leven! Als we een vakantie plannen of een verhuizing organiseren, dan lukt dat prima zonder dat iemand ons vertelt wat we moeten doen.

Maar wanneer we een organisatie binnengaan, vooral bij grotere bedrijven, laten we vaak onze vrijheid, onze vaardigheden en ons initiatief achter bij de voordeur. Plots moeten we gewoon ‘braaf doen’ wat ons wordt verteld, zonder zelf na te denken. Dit is misschien een beetje overdreven, maar het komt erop neer dat veel organisaties nog werken met structuren die de autonomie van hun medewerkers beperken.”

Jef legt verder uit dat standaardisatie en managementlagen een belangrijke rol hebben gespeeld in de menselijke evolutie van organisaties, maar dat het nu tijd is voor een nieuwe balans. "We moeten een structuur hebben die resultaten levert, maar die mensen ook in hun kracht zet, zodat teams zichzelf kunnen besturen binnen duidelijke kaders. Dat is waarom ik zo sterk in zelfsturing geloof."

Hoe houden sommige organisaties (onbewust) zelfsturing tegen?

"Ik ben blij dat je het woord 'onbewust' gebruikt, want dat is vaak precies wat er gebeurt," antwoordt Jef. "Veel organisaties geven mensen weinig vrijheid. Ze nodigen hen niet uit om mee te denken.

Soms zie je zelfs dat bedrijven heel mensgericht zijn, maar dat ze dan doorslaan in eindeloos overleg en dat harmonie belangrijker wordt dan resultaten. Dat zorgt ervoor dat teams hun focus verliezen of dat er geen knopen worden doorgehakt. De balans is dan zoek. Een gezonde organisatie laat mensen zelf nadenken en handelen, maar biedt wel voldoende structuur en richting om resultaatgericht te blijven."

Wat is het verschil tussen sociocratie en democratie?

"Een interessante vraag! Veel mensen verwarren sociocratie met democratie, omdat beide gericht zijn op collectieve besluitvorming. Het verschil zit ‘m vooral in hoe beslissingen worden genomen. In een democratie beslist meestal de meerderheid, wat vaak betekent dat een minderheid het onderspit delft. In sociocratie gaat het echter om consent: we zoeken naar oplossingen die 'goed genoeg' zijn voor iedereen, waarbij we actief op zoek gaan naar mogelijke bezwaren. Dat maakt het hele proces sneller, inclusiever en voorkomt dat stemmen verloren gaan."

Wat betekent consent in het kader van ociocratie?

"Consent betekent dat we niet streven naar perfecte unanimiteit, zoals bij consensus, maar dat we samen zoeken naar beslissingen waar niemand onderbouwde bezwaren tegen heeft. Dit voorkomt dat beslissingen eindeloos op zicht laten wachten, en zorgt er tegelijkertijd voor dat alle belangrijke bezwaren meegenomen worden.

Bij consensus gaan we op zoek naar volledige overeenstemming, waarbij iedereen volledig achter het besluit staat. Dat klinkt mooi, maar kan in de praktijk vaak lang duren. Bij consent vragen we niet om iedereen mee te krijgen, maar willen we weten of er iemand zwaarwegende bezwaren heeft. Het is een stuk efficiënter omdat je de dialoog beperkt tot wat echt belangrijk is: zijn er bezwaren die de voortgang zouden kunnen blokkeren? Als die er niet zijn, gaan we verder."

Consent is dus sneller en praktischer dan consensus, omdat je niet wacht tot iedereen enthousiast 'ja' zegt. Je kijkt alleen maar of er redenen zijn waarom een voorstel niet zou werken."

Welke rol spelen leiders in sociocratisch organiseren?

"Leiderschap blijft belangrijk in een sociocratisch systeem, maar het verandert wel van aard. Leiders worden meer richtinggevend. Ze zorgen voor duidelijke kaders en ondersteunen hun teams, zonder alles zelf te controleren. Het is niet de bedoeling dat leiders micromanagen of elke beslissing voor hun team nemen.

In plaats daarvan help je als leider om een veilige en heldere context te creëren waarin mensen zelf verantwoordelijkheid kunnen nemen en hun potentieel kunnen benutten."

Hoe breng jij jouw missie tot leven?

"Mijn missie is om meer wendbaarheid, zelfsturing en persoonlijk leiderschap in organisaties te brengen. Dat doe ik door leiders en teams te trainen in technieken zoals Sociocratie 3.0, en door te laten zien hoe ze die principes kunnen toepassen om hun organisatie menselijker en effectiever te maken. Ik zie organisaties als een enorme hefboom voor verandering: niet alleen binnen de bedrijven zelf, maar ook in de samenleving. Als we organisaties beter maken, maken we de wereld beter."

Wat betekent zelfsturing voor jou?

"Zelfsturing is voor mij een uitnodiging tot persoonlijk leiderschap. Het vraagt van mensen dat ze verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen werk en samenwerking. Als we organisaties zien als plekken waar mensen kunnen groeien, en niet alleen als structuren om winst te maken, kunnen we bijdragen aan een betere wereld. Zelfsturing nodigt ons uit om ons bewuster te worden van wie we zijn, hoe we samenwerken en hoe we de wereld om ons heen beïnvloeden. Dat is volgens mij de sleutel naar een positieve maatschappelijke verandering."

Welke boodschap geef je graag nog mee aan onze lezers?

"Begin bij jezelf. Of je nu een formele leider bent of niet, je kunt altijd een rolmodel zijn voor de mensen om je heen. Denk na over hoe jij bijdraagt aan een meer voedende werkplek, waar mensen kunnen groeien en bloeien, terwijl jullie samen waarde creëren voor de wereld. Mijn oproep is: neem persoonlijk leiderschap, en vraag jezelf af hoe je een positieve impact kunt maken, zowel binnen als buiten je organisatie."

Wil je meer leren over hoe je macht kunt delen en besluitvorming kunt verbeteren in jouw organisatie? Sluit je dan aan voor Jef's sessie op 10 oktober, exclusief voor leden van de Shift & Grow community: de plek waar coaches en leiders samenkomen om zichzelf en hun organisaties naar een hoger niveau te tillen.

Ontdek meer over Shift & Grow! De community waar coaches & leiders elkaar naar een hoger niveau tillen!