De escalatieladder van Glasl: 3 niveaus van conflictescalatie
Vroeg of laat krijgen zelfs de beste teams te maken met conflict. Maar wanneer is een conflict slechts een kleine onenigheid, tegenover complete oorlog? De escalatieladder van Friedrich Glasl biedt een helder model in conflictescalatie. Wanneer moet je ingrijpen, en hoe kan je de situatie de-escaleren?
Ontdek meer over:
- De escalatieladder van Glasl
- 3 fases van conflictescalatie
- Rationele fase: Win-Win
- Emotionele fase: Win-Lose
- Vecht fase: Lose-Lose
- Hoe een conflict de-escaleren met behulp van de escalatieladder?
De escalatieladder van Glasl
De escalatieladder is een model ontwikkeld door Friedrich Glasl, een Oostenrijkse organisatieontwikkelaar en gerenommeerd expert op vlak van conflictbeheersing. Hij ontwikkelde de escalatieladder als model om de verschillende fases van conflictescalatie in kaart te brengen.
Het model gaat ervan uit dat een conflict kan escaleren of de-escaleren. Dat gebeurd vaak naar aanleiding van triggers. Bijvoorbeeld: een slecht telefoongesprek, een korte e-mail, een onproductieve meeting,… Allemaal triggers die mensen verder op de escalatieladder brengen.
Maar evenzeer kan je een conflict de-escaleren. Bijvoorbeeld met een blijk van waardering, of door je excuses aan te bieden. Het model is een handige leidraad voor teamcoaches of managers die een conflictgesprek faciliteren.
3 fases van conflict escalatie
Friedrich Glasl onderscheidt 3 niveaus van conflictescalatie, en 9 sub-niveaus. Elke fase wordt gekenmerkt door een gedragspatroon dat zich voordoet bij de escalatie van een conflict. Met behulp van de escalatieladder kan je evalueren hoe ernstig een conflict is, en welk stappen je het best onderneemt om te de-escaleren.
1) Rationele fase: Win-Win
De eerste fase, ook wel bekend als de rationele fase kenmerkt zich door een constructieve en oplossingsgerichte benaderingen.
- Spanningen: doen zich af en toe voor
- Oplossingen: vaak evident en snel opgelost
- Emoties: spelen een rol maar blijven beheerst
- Intentie: win-win – samen tot een resolutie komen
- Relatie: belangrijker dan het winnen van een conflict
- Bemiddeling: mogelijk door vrienden of collega’s
Hoewel conflicten in de eerste fase meestal onschuldig lijken, kan het snel escaleren wanneer je niet oplet. Wat begint met selectieve aandacht en naast elkaar praten kan leiden tot sabotagegedrag en afnemend inlevingsvermogen. In deze fase is er vaak ook sprake van intellectueel geweld. Men maakt bijvoorbeeld opmerkingen om te polariseren, of om te scoren bij de groep.
2) Emotionele fase: Win-Lose
De tweede fase van conflictescalatie, ook bekend als de emotionele of win-lose fase, kenmerkt zich door de toenemende escalatie van het conflict.
- Spanningen: toenemend, gericht op eigen gelijk
- Oplossingen: vraagt energie om te de-escaleren
- Emoties: belangrijke rol, beïnvloeden van communicatie
- Intentie: win-lose – winnen ten koste van de ander
- Relatie: gespannen, potentieel voor breuk
- Bemiddeling: via neutrale derde partij zoals een conflict coach of bemiddelaar
Mensen in deze fase hebben vaak last van tunnelvisie. Ze gaan bijvoorbeeld op zoek naar mensen om coalities mee te vormen, en breiden vaak het conflict verder uit. Deze fase vraagt veel energie van alle betrokkenen. Het inlevingsvermogen van de partijen neemt af en men gaat het conflict vaak persoonlijk maken. Mensen zijn niet bang om bruggen te verbranden door te dreigen met sancties, of andere gevolgen.
3) Vecht fase: Lose-Lose
De laatste fase in de escalatieladder, ook bekend als de vecht of lose-lose fase, is de meest destructieve fase.
- Spanningen: onbeheersbaar, zinloos geweld
- Oplossingen: complex, vraagt tijd en ruimte
- Emoties: overheersen, niet meer rationeel denken
- Intentie: lose-lose – destructief, schade berokkenen
- Relatie: verbroken, moeizaam te herstellen
- Bemiddeling: arbitrage en rechtspraak
In deze fase is er geen ruimte meer voor rationele communicatie of inlevingsvermogen. Er is vaak sprake van systematische vernietiging en zinloos geweld. Men ziet de ander zodanig als vijand dat ook de eigen belangen worden genegeerd. Deze fase kan heel ernstige gevolgen hebben, zowel op vlak van welzijn, als imagoschade. In ernstige gevallen kan het zelfs leiden tot fysiek geweld.
Hoe een conflict de-escaleren met behulp van de escalatieladder?
Conflicten zijn niet perse slecht. Sterker nog, de meest high performing teams zien het als een opportuniteit om beter samen te werken. Toch is het belangrijk dat je als leidinggevende weet hoe je een conflict kan de-escaleren. Vroeg of laat krijgt elk team er namelijk mee te maken.
Hoe zwaarder het conflict, hoe meer tijd en energie er nodig is om opnieuw te de-escaleren. Het is dus niet zo eenvoudig als een geforceerd gesprek met een handdruk op het einde. Integendeel. Het is een kwestie van op zoek gaan naar gemeenschappelijke belangen, om zo het begrip en inlevingsvermogen voor mekaar terug aan te wakkeren.
Dat vraagt vaak tijd en ruimte. Maar ook een basis aan conflict en communicatie vaardigheden. Modellen zoals de escalatieladder van Glasl of de conflictstijlen van Thomas-Kilmann zijn daarbij een hulpmiddel, maar geen magische oplossing. Wil je meer leren over hoe je een conflict kan de-escaleren? Ontdek hier ons 6-stappenplan!
