Appreciative Inquiry: van probleemdenken naar oplossingsgericht werken

Zitten jij of je team vast in het ‘probleemdenken’? Dan is Appreciative Inquiry, ook bekend als ‘waarderend onderzoek’, de methode waar je naar zoekt! Deze aanpak vertrekt vanuit wat er wel al aanwezig is. Het brengt een frisse, positieve kijk die vertrekt vanuit aanwezige sterktes – in plaats van je blind te starten op een (schijnbaar) bodemloos probleem.

In dit artikel ontdek je het antwoord op al je vragen, zoals:

• Wat is Appreciative Inquiry?
• Wanneer gebruik je Appreciative Inquiry in teamcoaching?
• De 5 stappen van waarderend onderzoek (5 D’s)
• De valkuilen van Appreciative Inquiry

Wat is Appreciative Inquiry?

Appreciative Inquiry, ook wel 'waarderend onderzoek' genoemd, is een oplossingsgerichte methode die positieve verbeelding gebruikt om verandering teweeg te brengen. Meestal vertrekken we vanuit problemen en hun oorzaken, om vervolgens tot een oplossing te komen. Bij deze aanpak ligt de nadruk echter op wat wel werkt, en hoe je daarop kan voortbouwen.

Het principe hierachter is dat organisaties en teams het meeste groeien in de ruimtes waar ze het meeste aandacht aan besteden. Door de focus te verleggen naar positieve ervaringen, successen en sterktes, zorgt waarderend onderzoek voor een positieve basis om verandering en ontwikkeling te stimuleren.

Wanneer gebruik je Appreciative Inquiry in teamcoaching?

Als teamcoach sta je vaak voor de uitdaging om teams uit vastgeroeste patronen te halen en nieuwe perspectieven te bieden. Appreciative Inquiry kan in zulke situaties een verfrissende en krachtige aanpak zijn. Maar wanneer is het nu precies de juiste methode om in te zetten? Laten we eens kijken naar de situaties waarbij waarderend onderzoek bijzonder effectief kan zijn.

Appreciative Inquiry is bijzonder effectief in teamcoaching wanneer je:

1. Een positieve verandering wilt teweegbrengen
2. De collectieve sterktes van het team wilt benutten
3. Een gedeelde visie wilt creëren
4. De betrokkenheid en motivatie wilt verhogen
5. Vastgeroeste patronen wilt doorbreken

Het is vooral krachtig in situaties waar teams vastzitten in ‘probleemdenken’ of waar er behoefte is aan een frisse, positieve kijk op de toekomst. Door de focus te verleggen naar wat wél werkt, creëer je vaak nieuwe energie en openheid voor verandering.

Onthoud echter dat Appreciative Inquiry niet voor elke situatie geschikt is. Bij crisis gevallen of ernstige conflicten is het soms beter om andere interventies toe te passen voordat je met waarderend onderzoek aan de slag gaat.

De 5 stappen van waarderend onderzoek (5 D’s)

Appreciative Inquiry volgt een gestructureerd proces dat bekend staat als de 5D's. Door deze stappen te doorlopen, creëer je een positief en co-creatief proces waarbij iedereen betrokken wordt. Dat brengt vaak verrassende inzichten en innovatieve oplossingen naar boven.

Het Appreciative Inquiry model bestaat uit vijf fasen, ook wel bekend als de 5D's:

1. Define (Definitie): In deze fase bepaal je de focus of het thema van het waarderend onderzoek. Wat wil je onderzoeken of verbeteren?
2. Discover (Ontdekken): Hier ga je op zoek naar wat er al werkt. Je waardeert wat er al aanwezig is en identificeert de sterke punten en successen van het team.
3. Dream (Dromen): In deze fase creëer je een gedeelde visie. Hoe ziet de ideale toekomst eruit? Wat zijn de ambities en dromen van het team?
4. Design (Ontwerpen): Nu ga je concrete opties bedenken om de visie waar te maken. Dit is een co-creatief proces waarbij iedereen betrokken wordt.
5. Deliver/Destiny (Realiseren): In de laatste fase maak je een actieplan. Hoe ga je de nieuwe aanpak implementeren en vasthouden?

Het is belangrijk om op te merken dat hoewel deze stappen sequentieel worden gepresenteerd, het proces in de praktijk vaak cyclisch en iteratief verloopt. Teams kunnen heen en weer bewegen tussen de fasen, en inzichten uit latere fasen kunnen leiden tot herziening van eerdere stappen. Deze flexibiliteit is één van de sterke punten van de Appreciative Inquiry methode en stelt teams in staat om continu te leren en zich aan te passen.

De valkuilen van Appreciative Inquiry

Zoals elke methode, brengt ook Appreciative Inquiry enkele uitdagingen met zich mee. Als teamcoach is het belangrijk om bewust te zijn van de potentiële valkuilen. Zo kan je hier beter op anticiperen.

1. Negeren van problemen: waarderend onderzoek focust op sterktes en positieve aspecten. Hierdoor kunnen mensen zich soms ongehoord voelen als er ook reële problemen spelen. Het is belangrijk om een balans te vinden en ook ruimte te geven aan zorgen en uitdagingen.
2. Overmaat aan positiviteit: Te veel nadruk op het positieve kan als onrealistisch of geforceerd overkomen. Zorg voor een authentieke benadering die recht doet aan de complexiteit van de situatie.
3. Gebrek aan follow-up: Het enthousiasme tijdens een Appreciative Inquiry sessie kan groot zijn, maar zonder goede opvolging verwatert het effect. Besteed voldoende aandacht aan de 'Deliver' fase.
4. Cultuurverschillen: In sommige teamculturen kan de directe, positieve aanpak van Appreciative Inquiry ongemakkelijk aanvoelen. Wees je bewust van culturele verschillen en pas je aanpak indien nodig aan.
5. Verkeerde timing: waarderend onderzoek werkt het best als er een zekere openheid en bereidheid tot verandering is. In crisis of conflict situaties werkt een andere aanpak meestal beter.

Vergeet niet dat zelfs als je op een van deze valkuilen stuit, dit een waardevol leermomenten kan opleveren voor zowel jou als coach als voor het team. Door open te communiceren over uitdagingen en samen te zoeken naar oplossingen, versterk je het vertrouwen en de samenwerking binnen het team.

Het is vooral belangrijk om flexibel te blijven en je methode van aanpak aan te passen aan de specifieke behoeften en context van elk team. Wil je meer leren over hoe je Appreciative Inquiry en andere interventie methoden? Ontdek dan onze Kickstart Teamcoaching opleiding. Leer in 3 maanden de fundamenten van team coaching concreet toepassen in jouw team!